Stuitend

,,Deze man wil ik niet op de weg tegenkomen. Dat wil niemand”, zegt de Officier van Justitie. Ze legt voor de 46-jarige Klaas uit Usquert een eis van dertig maanden celstraf op tafel. Dit, voor het veroorzaken van een ongeval met dodelijke afloop op de Eemshavenweg in maart vorig jaar én voor het mishandelen van een plaatsgenoot. Naast de celstraf wil ze dat de Usquerder zijn rijbewijs voor vier jaren inlevert.

Ook moet hij een boete krijgen van 400 euro (onverzekerd rijden) en moet hij 845,95 euro schadevergoeding betalen aan degene die hij heeft mishandeld.

Bij het afschuwelijke ongeluk op de N46 komt een inzittende, de dan 42-jarige man uit Assen, te overlijden. Hij is vader van en zoontje van zeven jaar.

De Usquerder bestuurt op de vroege ochtend van 6 maart om kwart over zeven zijn busje met daarin vijf andere inzittenden. Na cafébezoek in Uithuizen zijn ze met een paar man nog de stad in gegaan. Klaas heeft drie keer de toegestane hoeveelheid alcohol genuttigd, zo blijkt later.

De bus raakt ter hoogte van afslag Startenhuizen van de weg. Na een ruk aan het stuur komt deze op de zijkant in de berm terecht. De Assenaar wordt daarbij uit de bus gekatapulteerd en komt in het water te liggen. Met de bus bovenop zich heeft geen schijn van kans. Hij overlijdt ter plaatse.

Na het eerste onderzoek wordt duidelijk dat Klaas degene is die de bus heeft bestuurd. Terwijl hulpdiensten, politie en andere inzittenden zich bekommeren om het slachtoffer en drie andere lichtgewonden, maakt Klaas zich druk om zijn beschadigde bus en om rondslingerend gereedschap op de weg. Het is iets wat agenten en andere inzittenden opvalt.

Het sterke vermoeden bestaat dan al dat Klaas met alcohol op heeft gereden. Zijn rijbewijs wordt ingevorderd. Anderhalf uur na het ongeluk (!) wordt een bloedproef bij hem afgenomen (675 Ugl, max: 220 Ugl).

Op het bureau merken agenten dat Klaas wankel op zijn benen staat en met dubbele tong spreekt. Verder onderzoek toont aan dat het rijbewijs van Klaas reeds is geschorst en dat zijn bus niet is verzekerd. Kortom: veel te veel drank op, niet verzekerd, met een ongeldig verklaard rijbewijs rijden.

Maar er is nog meer.

Klaas speelt om kwart over zeven voor spookrijdertje. Hij rijdt volgens drie inzittenden met opzet en maar liefst zeven keer op de linker weghelft. Hij jaagt daarbij twee tegenliggers de stuipen op het lijf. Zij moeten voor de bus uitwijken. Op de N46 is de maximaal toegestane snelheid 100 kilometer per uur. Inzittenden verklaren dat Klaas zeker tussen de 120 en de 140 kilometer per uur heeft gereden.

Klaas zit in de zittingszaal. Hij snuit af en toe zijn neus met veel kabaal, en reageert bot op vragen van de rechters. Hij was niet dronken, hij reed niet te hard, zijn rijbewijs was niet ingevorderd, zijn bus gewoon verzekerd, hij heeft niet spookgereden en nog sterker: hij wist niet eens dat de overleden Assenaar in Groningen na het stappen bij hem in de bus was gestapt. Daar achteraan volgt de meest verschrikkelijke uitlating die je na zo’n alarmerend ongeluk kunt maken in de zittingszaal: “Ja, dat hij bij mij in de auto stapte, is dan toch ook wel een beetje zijn eigen verantwoording toch?”

Snikkend horen nabestaanden in de zittingszaal de woorden van Klaas aan. Hij had een tweede opinie willen aanvragen van zijn alcoholonderzoek. ,,Dat heb ik niet gedaan, daar heb ik wél spijt van”, zegt hij. Daarna: ,,Want ze zitten er gewoon naast.”

Klaas is onderzocht door psychologen en psychiaters. Voor zover mogelijk, want ook op een aantal afspraken met deskundigen verscheen meneer doodleuk onder invloed van alcohol en maakte hij avances richting een van de psychologen. Reclassering adviseert de man langdurig op te laten nemen in Beilen, in een kliniek waar hij kan werken aan zijn alcoholprobleem.

Klaas heeft in 2014 nog een rijontzegging van tien maanden gehad vanwege rijden onder invloed. In 2007 en 2009 werd hem voor soortgelijke feiten ook al eens een werkstraf plus een voorwaardelijke gevangenisstraf opgelegd. Hij heeft in het verleden manisch depressieve episodes gehad, hij heeft een fiks alcoholprobleem en vertoont volgens deskundigen grensoverschrijdend gedrag met antisociale trekken.

Toen Klaas relatieproblemen kreeg, zette hij het op een zuipen. Klaas is over het algemeen ook zo leuk niet op de terrassen van Delfzijl. Dit bleek tijdens Delfsail 2016. Met flink wat bier in de borst ruziede hij met een plaatsgenoot, die hij vervolgens mishandelde. Deze man hield aan de mishandeling een gebroken onderarm over en moest hieraan worden geopereerd.

Je kunt Klaas er echt bij hebben.

Klaas zegt dat hij maar één, hooguit twee biertjes had gedronken. Zijn rijbewijs was geldig (‘Wist ik veel dat dat ding was ingetrokken’), hij mocht rijden (‘Wist ik veel’) en slingerde niet (‘Dikke onzin’). ,,Af en toe tikte de kilometerteller heel misschien de 105 kilometer aan maar harder reed ik niet”, zegt hij stellig. Na dit drama zijn de weg- en weersomstandigheden onderzocht. Het was op deze ochtend in maart niet glad of modderig op de N46 ter hoogte van de afslag. ,,Dat was het wel”, zegt Klaas.

Klaas is stratenlegger van beroep en kan een gevangenisstraf in combinatie met een eigen bedrijf niet gebruiken. En een opname in het IMC (Intramuraal Motivatie Centrum – Kliniek Verslaving en Psychiatrie) in Beilen al helemaal niet. ,,Ik wil best even naar zo’n praatgroepje, hoor”, zegt hij. Moet hij toch worden opgenomen, dan wil Klaas dat alleen in de winterperiode, als er amper straatleggers-werk is. Ook wil hij geen werkstraf, want gratis werken, daar doet Klaas niet aan (‘Ik ga niet voorgeefs werken, kom nou’).  Een gevangenisstraf wil Klaas óók niet, want hij heeft een hypotheek. ,,Maar weet je wat? Leg me de boel maar op. Ga ik toch failliet, joh. Zet ik toch het bord in de tuin, ik vind het allemaal best”, zegt hij boos tegen de rechter, die hem tijdens de zitting voortdurend probeert te laten luisteren naar wat ze zegt.

Tevergeefs.

Klaas klinkt argeloos en onverschillig.

,,Het is zeer stuitend, zoals deze man zijn verantwoordelijkheid niet neemt. Alles wat meneer beweert is van A tot Z onzin. Daarbij is er over de man verschrikkelijk veel jurisprudentie bekend, en dat strafblad druipt van onder invloed zijn van alcohol”, zegt de Officier van Justitie vlak voor ze de eis formuleert.

Op de publieke tribune zitten zo’n twintig mensen. Twee oudere mensen praten na afloop van de zitting in de hal met elkaar: ,,Kom maar, lieverd. Deze man heeft geen geweten. Het maakt hem niet uit wat hij heeft gedaan.”

Het kan zomaar zijn dat het de ouders van de verongelukte Assenaar zijn. Of misschien wel de ouders van een kind die Klaas over vier jaar van de weg gaat rossen.

In dronken toestand.

Zodra hij zijn rijbewijs weer in handen heeft.

En misschien zelfs wel veel eerder, want het maakt Klaas geen donder uit.

Uitspraak is op 24 april.  De naam van Klaas is gefingeerd.

© Foto en bewerking (2010): Rechtbank Groningen, Gerrit Stel.

© Karin Rixt Smalbil.