‘Wat doen we. Oliebollen, appelflappen, of beide?’ zegt Anna tegen haar 73-jarige man Bernard. Het is woensdag 30 december van 2015. Bernard voelt zich niet geweldig, maar toch doen ze samen wat boodschappen.
Bernard en Anna. Vrijwel alles doen ze samen. Boodschappen, het huis, de was. Waar hij is is zij, en andersom. Sommige dingen doen ze niet meer samen. Al heel lang niet meer. Bernard schuwde in het verleden een drankje niet. Hij werd van alcohol een ronduit vervelende kerel. Anna verafschuwde zijn gepulk en gerotzooi aan haar lijf dan. Het hield op voor Anna. Voor Bernard. Ze kregen er wel eens ruzie over maar met de ‘mantel der jarenlang huwelijk’ werd dat onder het tafelkleed geschoven. Stilgezwegen. Er was verrekte veel te zeggen, maar te zwijgen nog veel meer.
Mei van het jaar 2013. Na hun zondagse kerkbezoek was het gebruikelijk dat de hele familie bij Anna en Bernard thuis kwam. Een hapje, een drankje. Zijn kleindochter van toen tien jaar kwam dan ook. Wanneer Anna met hun schoondochter de keuken in dook en zijn zoons een sigaret rookten in de tuin, greep hij zijn kleindochter op schoot, en graaide hij in kleindochters bloesje en ondergoed. Bernard deed deze vunzigheden bij zijn kleindochter tot maart 2015. Op die dag kwam zijn schoondochter achter de afschuwelijke waarheid, die haar schoonvader Bernard voor iedereen verborgen wist te houden. Af en toe gaf hij zijn kleindochter wat extra geld. Zwijggeld. De politie stond na aangifte van de schoondochter bij Bernard en Anna op de stoep. Oma Anna wist van niets. Ze wilde ook van niets weten.
Na 47 jaar huwelijk blijft ze bij de man die zijn vingers stak op plaatsen waar hij vandaan had moeten blijven. Het is niet eens een onderwerp, scheiden. De familie is gebrouilleerd na de ontuchtaffaire, die meer dan twee jaar duurde. De één heeft geen contact met opa en oma, de ander amper. Bernard heeft geen zondagpleziertje meer. De zoon wil vader Bernard nooit meer zien. Oma Anna wel. Ze blijft. Ze doet het huis, de boodschappen, schenkt Bernard een bakkie koffie in en maakt zich druk over oliebollen op 30 December.
‘Morgen krijg ik mijn uitspraak, wat kunnen mij die oliebollen schelen?’ bromt Bernard tegen Anna. Op oudjaardags volgt de uitspraak in zijn zaak. Dat weet ze toch? Op zitting eiste de officier van justitie een jaar cel, een half jaar voorwaardelijk. Daarbij gebruik van libido remmende middelen, en een verplichte behandeling. Die libido remmende middelen, zo vond Bernard op zitting, waren ronduit onzin. ‘Niet nodig’ opperde hij hoopvol. Terwijl hij aan zijn koffie nipt denkt Bernard na over de dag van morgen. De uitspraak. Hoe gaat hun jaar er uit zien. Zal hij de moestuin nog kunnen doen? Kunnen klaverjassen op dinsdag? Bernard maakt zich daar zorgen over want Bernard denkt alleen maar aan zichzelf. Hij is even vergeten waarvoor hij voor het hekje stond, twee weken geleden. Af en toe best handig, zo een hoge leeftijd.
De kleindochter. Het slachtoffer, is nu 13 jaar. Jarenlang is ze loyaal geweest aan iedereen van de familie. Ze wist haar mond te houden. Zo jong als ze was wilde ze voorkomen dat mensen partij zouden kiezen, dat de familie uit elkaar zou vallen. Daarom zei ze ook dat het gekregen geld gevonden had in de tuin. Haar vader zou zijn vader nooit meer zien, haar moeder ook niet, zij ook niet. Tegen de officier verklaarde het kleine kind dat ‘dit werd allemaal gedaan door mijn opa, waarvan ik zo hield.’ Ze wilde ook oma niet kwesten. De waarheid voor zich houden. Hopen dat het ooit stopte. Zolang ze zich kon herinneren deed opa dit al.
De soep werd toch zo heet gegeten als zij werd opgediend. Dat bleek op oudjaardag 2015. De rechters vonnisten conform de eis. Opa Bernard kreeg alles. Een jaar cel, waarvan een half jaar voorwaardelijk. Een behandelingsverplichting én libido remmende middelen. Daarbij hoorde Bernard een ongebruikelijk lange proeftijd van vijf jaar.
Oma Anna staat in de keuken, bij het gasstel. Met een oude ijsschepper maakt ze ronde bollen die ze het kokende vet in laat rollen, Bernard is dan in de rechtbank in Groningen om zijn uitspraak aan te horen. Anna is niet bij de uitspraak aanwezig, net zoals bij de zitting. Het is er niet, bestaat niet. En als je dat maar lang genoeg denkt, dan ís het zo. Een beetje oma blijft gewoon thuis. Een soort van ‘stand by your man’, maar dan anders.
Ze heeft gekozen voor oliebollen. Appelflappen maken is zoveel werk. Dan moet ze ook nog appels schillen. ‘Ik maak niet zoveel als vorig jaar’ denkt ze hardop. Ze kijkt naar haar rechterhand. Naar de trouwring om haar ringvinger. Ze telt op haar vingers. Een, twee, vier. ‘We zijn dit jaar toch met zeven personen minder.’
Dit verhaal is een ‘vervolg’ op van de rechtbankcolumn die ik schreef van de zitting. Deze leest u hier: Zou het erg zijn, lieve opa…
