Natuurlijk. Een makkelijke ‘Op Verzoek’ deze keer. Dacht ik. Daar ga ik even voor zitten. Die knal ik er op en dat was dan dat. Toch? Het tegendeel blijkt waar. Vergeving vind ik iets dat te makkelijk wordt gevraagd maar ook wordt gegeven. En daarom vind ik het een moeilijke, een zware zelfs. Je moet het wíllen, maar ook kúnnen. Met heel je hart vergeven. Zeker heb ik het geprobeerd. Ben zelfs al erg dichtbij geweest. Bij vergeven. Kijk, kleine dingen veeg ik zo tafel en van niet al te zware voorgevallen onderwerpen maak ik niet eens een punt. Echter, er zijn –in ieders leven- dingen die ontzettend moeilijk te vergeven zijn. Misschien wel nooit.
Voorbeelden in de rechtbank te over. Ik zie nog voor me hoe de moeder van een met een 17 kilogram zware brandblusser vermoorde dochter naar de dader zwaaide. “Ooit komt hij ook weer thuis. Onze dochter niet maar hij wel. Wij vergeven hem.” De ouders hoopten zelfs op een lager uit te vallen straf voor de man die naast hun dochter ook een agent doodde. Het blijft voor mij huiveren wanneer ik zoiets meemaak. Of de moeder die haar partner, die stiefvader van haar dochter, vergeeft voor het jarenlange misbruiken van haar dochter, en nog een kind van hem verwacht ook. Het gaat me niet lukken dat te begrijpen.
Vergeving zou voor mij gelijk kunnen staan met; ‘Het valt wel mee, het is zo erg nog niet.’ En dat is nou net het punt. Daar blijf ik over struikelen. De dingen die ik niet vergeef zijn juist de dingen die er zo verschrikkelijk toe doen. Heeft vergeving met kracht te maken? Of juist met zwakte. Schouderophalende zwakte, het is niet anders. Laat maar. Dat? Is vergeven iets dat voortkomt uit een soort van zelfbescherming, dat je er in elk geval niet wakker van ligt. Wat leer je je kinderen, wanneer je vergeeft, wat leer je ze wanneer je niet vergeeft. Ik kom graag mijn bed uit voor een debat om drie uur in de nacht maar ik blijf erbij dat ik bepaalde vergevingen niet ga begrijpen. Want hoe ‘goed’ is vergeven. Hoe lekker is die worst?
Deze week keek ik naar een film. In de film komen een aantal teksten naar voren die met vergeven te maken hebben. ‘Het is niet zozeer noodzakelijk sterk te zijn, maar je sterk te voelen.’ En de prachtige: ‘When you forgive, you love. And when you love, God shines his light on you.’ Wanneer je vergeeft, heb je lief. Ik laat de woorden nog maar eens rollen.
Ik kijk naar nieuws over de GAZA- strook, ik lees over het neergehaalde vliegtuig MH17. Ik aanschouw lijkkisten met resten over een snelweg in Nederland. Op Twitter zie ik werkelijk ziekmakende foto’s van dode baby’s. Geraakt door bommen. Gedood door vernielzucht en hebzucht. Ik zie godsdienstwaanzin en ik proef bittere onverschilligheid. Wanneer je vergeeft, heb je lief. Maar wil ik dat? Alles en iedereen maar liefhebben. Dus wanneer ik vergeef, heb ik lief. Dan deug ik. Kijk, bepaalde zaken verdienen geen vergeving. Daar voel ik geen vergeving voor en allerminst affectie om lief te hebben, omdat vergeven niet op zijn plaats is. Vergeven zal bij mij –in ernstige zaken- een blijvend en rottend gevoel in mijn onderbuik veroorzaken.
Mij raken bepaalde zaken of mensen niet meer. Niet omdat ze iets doen of juist nalaten iets te doen. Soms kun je gewoon ook kiezen. Kiezen voor vergeving of juist niet daarvoor. Omdat het klaar is. Omdat vergeving niet past bij een situatie, niet bij bepaalde mensen. Dat heeft voor mij te maken met keer op keer tegenvallende resultaten. Iets met maat en vol. En zodra het om mijn kinderen gaat, ga en zal ik niet vergeven. Die (mijns inziens te makkelijke) gunfactor zit niet in mijn basispakket. Die keuze heb ik. Van niet vergeven heb ik geen last. Van het sociaal wenselijke, bijna moeten – omdat het zo hoort- wél.
* ‘Op verzoek’ is een gezamenlijk initiatief met Anke de Lange. Lees hier haar blog. Na en duo blog rond de kerstperiode kwamen er verzoeken van diverse lezers om een blog te schrijven over een bepaald thema. Anke en ik hebben besloten hier een maandelijks terugkerend item van te maken.
Foto: Prive bezit. Door Karin.
Ook ik denk dat er dingen zijn die je toch echt niet kunt vergeven. Als ik voorbeelden van vergeving lees zoals je in deze blog beschrijft, dan denk ik dat het eerder een cognitieve wens is, die niets met de overige 95% gevoel te maken heeft. Het klinkt meer als verdringing, dan vergeving. Waarschijnlijk komt het eruit via vreselijke nachtmerries en heftige woede en verdriet uitbarstingen. Wat volgens mij alleen maar wijst op een ‘gezonde’ mentale toestand, als je zoiets verschrikkelijks hebt meegemaakt. Dat kunnen vergeven, lijkt mij juist bovennatuurlijk abnormaal – kan me niet voorstellen dat dat als sociaal wenselijk wordt gezien.
Je zet me aan het denken, Karin…
Je haalt ook Gaza aan. Is het vooral wat mensen soms dóen als ze niet vergeven? Wraak nemen, steeds weer, keer op keer, over en weer, in een eindeloze spiraal van nog meer verdriet en ellende. Er is zoveel wat onvergeeflijk is, maar in woede en onmacht wordt er nog meer onvergeeflijks gedaan. ‘De ander’ ontmenselijkt als het ware, waardoor het individu er niet meer toe doet in de strijd tegen de groep. Als hele generaties opgroeien in die neerwaartse spiraal, dan zal zij niet snel afdoende langdurig doorbroken kunnen worden en duurt de impasse voort.
Vergeven hoeft niet en is regelmatig onmogelijk, denk ik. Is in staat zijn om samen om te gaan met het verdriet, verschoond van wrok, zonder dat jij en je omgeving eraan onderdoor gaan en zonder dat een keten van vergelding in gang gezet wordt, het meest haalbare? Binnen een democratische samenleving die aan actieve rechtsvinding doet, ook in eigen boezem durft te kijken, daders wil vinden en straffen, slachtoffers erkent en ruimte biedt aan (collectief) verdriet. Ook (de manier van) verwerking vindt plaats binnen de context van een samenleving.
Halen we in het huidige neoliberale tijdsgewricht te vaak onze schouders op, in het streven naar eigen welbevinden en met het verlangen zo min mogelijk last te hebben van de wereld om ons heen, die we wel gebruiken om zelf te bestaan?
Bedankt voor je blog. En een mooi maandelijks initiatief.
Fijn dat je de verhalen leest Sonja. Bedankt voor je reactie.
Prachtig stuk. Net alsof ik het zelf heb geschreven. (niet dat ik dat zou kunnen hoor)